Hơn một nửa dân số thế giới đang tập trung ở các thành phố với hy vọng cải thiện được tình trạng kinh tế – xã hội, các thành phố bền vững sẽ mở đường cho một sự cân bằng giữa nhu cầu ngày càng tăng và sự cung cấp cạn kiệt các nguồn tài nguyên.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet
Sự phát triển này là một thách thức lớn đối với các đô thị. Bên cạnh việc tạo ra việc làm và phát triển kinh tế thì mặt trái của đô thị hóa – phát triển các đô thị quá nhanh – là tình trạng ô nhiễm môi trường không khí và nguồn nước; sự “nghèo hóa” của một bộ phận cư dân mất đất – và chính đối tượng này phải chịu những tác động nặng nề của tình trạng ô nhiễm nước, môi trường không khí, rác thải…
Tại tọa đàm về chủ đề Đô thị xanh – con người xanh tuần trước, KTS Nguyễn Hồng Thục cũng nhấn mạnh: “Chúng ta bắt đầu bước vào thời kỳ khủng hoảng đô thị và môi trường sống. Vì thế, để xây dựng một đô thị tốt, chúng ta cần sự góp sức không chỉ của chính quyền, mà còn cần giới chuyên môn, những người dân và DN. Ở một đất nước mà người ta rời bỏ ngay làng quê để đến đô thị thì ý thức con người và sự đồng thuận xã hội có lẽ đóng vai trò lớn”.
Theo Hội đồng Phát triển Châu Á (ADB), “Dân số ở các thành phố tăng thêm 44 triệu người mỗi năm, tương đương với 120 nghìn người mỗi ngày. Sự tăng trưởng này yêu cầu xây dựng hơn 20 nghìn ngôi nhà mới, 250km đường giao thông mới và cơ sở hạ tầng bổ sung để cung cấp hơn 6 mega lít nước sạch”.
Đó là một thực tế nghiệt ngã khi hơn 200 triệu cư dân đô thị ở châu Á sống trong nghèo đói và thường xuyên sống trong các khu nhà ổ chuột. Vì vậy, các thành phố này đang chịu áp lực liên tục để biến đổi thành những nơi lành mạnh, hấp dẫn và đầy đủ kinh tế hơn.
Một trong những hướng đi được nhiều nước lựa chọn là xây dựng các thành phố sinh thái, các đô thị xanh. Chẳng hạn, Kawasaki (Nhật Bản) vốn là một thành phố công nghiệp. Trước khi Chính phủ Nhật Bản đầu tư vào phục hồi thành phố này, nơi đây đã phải vật lộn với tình trạng thiếu không gian, chất thải công nghiệp không được quản lý và ô nhiễm quá mức. Dựa trên nguyên lý “không chất thải”, thành phố nhắm mục đích tái chế chất thải trong một ngành công nghiệp hoặc trong các hộ gia đình và tái sử dụng nó trong một lĩnh vực khác như chế tạo vật liệu. Và nay, nơi đây đã là một trong những thành phố sinh thái phát triển.
Thế nhưng, theo các chuyên gia, sự khơi dậy và phát triển thành công các thành phố sinh thái phụ thuộc vào sự cân bằng lành mạnh trong quản trị từ trên xuống và từ dưới lên ở cấp địa phương. Một thành phố có thể hỗ trợ tài chính cho các dịch vụ bền vững bằng cách tối đa hóa nguồn thu hiện có và xác định những tiềm năng mới, bằng cách tận dụng các nguồn lực khác từ khu vực tư nhân, và bằng cách mời tài trợ để hỗ trợ sự phát triển của các sáng kiến phát triển bền vững.
Nói như KTS Nguyễn Hồng Thục, cơ quan quản lý cần bắt buộc các nhà đầu tư phải chú trọng vào những tiện ích phục vụ người dân, tạo ra những tư duy đột phá về vành đai xanh. Bên cạnh đó, muốn phát triển công trình xanh, đô thị xanh thì chính sách phải hợp lý và phải có quy hoạch rõ ràng.
Dù nhìn thấy điều đó, nhưng với Việt Nam, có lẽ con đường xây dựng các thành phố sinh thái, đô thị xanh sẽ còn không ít chông gai. Trước hết, sự thay đổi là không thể tránh khỏi trong quá trình lập kế hoạch và bộ phận lãnh đạo sẽ cần phải thiết lập một quy trình linh hoạt cho sự tham gia của cộng đồng để sẵn sàng thích nghi với hoàn cảnh ở mỗi thành phố. Đây cũng là một cơ hội lớn có ý nghĩa cho mối quan hệ của khu vực Nhà nước – tư nhân.
MC (st).